Μια από τις νυχτερινές επισκέψεις των παιδιών στο Τελλόγλειο. Τώρα η δράση Sleepover δοκιμάζεται και στο ενήλικο κοινό.
πήγη: www.kathimerini.gr
Ηταν πριν από το τέλος του 2015 όταν ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι υποσχέθηκε σε κάθε Ιταλό, όταν κλείνει τα δεκαοκτώ του χρόνια, δώρο την «κάρτα πολιτισμού». Μια χρεωστική φορτωμένη με 500 ευρώ τα οποία θα ξοδεύει σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και θέατρα της πατρίδας του.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν χρήματα για παρόμοιες παροχές. Τα μουσεία προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους δελεάζοντας διαρκώς με δράσεις το κοινό, καθιερώνοντας ιδέες όπως το έκθεμα του μήνα, το αθέατο μουσείο, μικρές ξεναγήσεις... Ειδικά τα τελευταία 6-7 χρόνια, με την εμφάνιση της κρίσης, δεν περιορίζονται στις περιοδικές εκθέσεις και ομιλίες, αλλά έβαλαν στις αίθουσές τους συναυλίες, παραστάσεις, άνοιξαν εργαστήρια,
δείχνουν όσα έκρυβαν. Παράλληλα, ανοίχθηκαν σε συνέργειες μεταξύ τους, όπως η Κίνηση των 5 Μουσείων της Θεσσαλονίκης, συνεργασίες με δήμους αλλά και κινήσεις πολιτών, δραστηριότητες στις οποίες ανταποκρίνεται αμέσως το κοινό.
Θυμόμαστε τη δράση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου το 2011 όταν μας «μίλησε» για τη νέα πολυπολιτισμική πραγματικότητα που σχηματίζεται στη χώρα. Συμμετέχοντας στο πρόγραμμα Roma Routes, απευθύνθηκε στις ομάδες κοινωνικού αποκλεισμού, κάτι που είχε πράξει στο παρελθόν μέσω προγραμμάτων για μετανάστες, ομάδες ΑμεΑ, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας. Τότε, ο Στάθης Γκότσης, ιστορικός και υπεύθυνος των εκπαιδευτικών δράσεων του ΒΧΜ, έφερε τους Τσιγγάνους από την Αγία Βαρβάρα στο μουσείο, πρόβαλε την ιστορία και τον πολιτισμό τους, τους έδωσε τη δυνατότητα να μπουν σε χώρους όπου δεν πλησίαζαν. Συγχρόνως το μουσείο έδωσε τη δυνατότητα στους υπόλοιπους να γνωρίσουμε πλευρές της ιστορίας σε συνάρτηση με τη σημερινή πραγματικότητα, ξεφεύγοντας από στερεότυπες αντιλήψεις για τους Ρομά, των οποίων η ιστορική διαδρομή συνδέεται με το Βυζάντιο.
Εγκυρη ενημέρωση
Αλλωστε, μουσεία δεν είναι μόνο οι συλλογές και τα έργα τέχνης. Ρόλος τους είναι να επενδύουν στις ανθρώπινες σχέσεις, να είναι μέρος των τοπικών κοινωνιών, να αγκαλιάζουν δράσεις και θέματα που απασχολούν την εποχή. Από τις διοργανώσεις όπως το sleepover για παιδιά που καθιέρωσαν τα μουσειακά ιδρύματα και ο Δήμος Θεσσαλονίκης, μέχρι τις δράσεις που εγκαινίασε (με ελεύθερη είσοδο) πριν από λίγες ημέρες το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς και η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΙΔΗΕ) της Ελληνικής Αστυνομίας με τίτλο: «Τι μέλλει γενέσθαι; Μύθοι και πραγματικότητες γύρω από το Διαδίκτυο».
Στην περίπτωση του Δικτύου Μουσείων Μαρμαροτεχνίας, Μετάξης, Υδροκίνησης, Ελιάς, Βιομηχανικής Ελαιουργίας, Περιβάλλοντος, Πλινθοκεραμοποιίας, από την Τήνο, το Σουφλί, τη Δημητσάνα, τη Σπάρτη και τη Μυτιλήνη μέχρι τη Στυμφαλία και τον Βόλο, τα συγκεκριμένα θεματικά μουσεία –πυρήνες πολιτισμού της περιφέρειας– αναλαμβάνουν τώρα να διαφωτίσουν τους επισκέπτες για το cyberbullying. Ζητήματα όπως ο διαδικτυακός εθισμός, ο εκφοβισμός, οι αυτοκτονίες θα αναλυθούν μέσα από την εμπειρία του υποστράτηγου Μανώλη Σφακιανάκη (βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών) αλλά και αξιωματικών της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, οι οποίοι θα ταξιδέψουν στις τοπικές κοινωνίες μιλώντας για ό,τι απασχολεί σήμερα παιδιά και γονείς.
Στο κοινωνικό πρόσωπο των μουσείων εστιάζει η Σοφία Στάικου, πρόεδρος του ΠΙΟΠ: «Μέσα σε αυτό το, διαρκώς μεταβαλλόμενο, κοινωνικό περιβάλλον, ο ρόλος των μουσείων δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντος.
Τα μουσεία οφείλουν να ξεφύγουν από τον “ακαδημαϊσμό” τους και να αφουγκραστούν τις ανάγκες της κοινωνίας. Περισσότερο δε, όταν μιλάμε για μουσεία στην ελληνική περιφέρεια, όπου οι ανάγκες των ανθρώπων εκεί είναι πιο έντονες και επιτακτικές. Και επειδή έχουμε τη χαρά να διαχειριζόμαστε ένα δίκτυο με μουσεία που βρίσκονται εκτός Αθηνών, θέλουμε οι τοπικές κοινωνίες, με τις οποίες “συνομιλούμε” καθημερινά, και για τις οποίες η απευθείας και έγκυρη ενημέρωση γύρω από μια σειρά ζητημάτων δεν είναι εύκολη, να έρθουν πιο κοντά στις πηγές πληροφόρησης και στους ανθρώπους που χειρίζονται κρίσιμα θέματα όπως το bullying και το cyberbullying. Σε αυτή την κατεύθυνση εργαζόμασταν πάντα, ως οργανισμός που θεωρεί υποχρέωσή του να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές επιταγές που θέτει κάθε φορά η συγκυρία».
Η κρίση γεννά ιδέες
«Τα δημόσια μουσεία άρχισαν λίγο πριν από την κρίση να γίνονται πιο εξωστρεφή», λέει η Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. «Η κρίση όμως μας πεισμώνει ακόμη περισσότερο για συνεργασίες κι αυτό αποδεικνύεται καθημερινά μέσα από τα προγράμματά μας. Μήνες τώρα προβληματιζόμαστε για τις δράσεις που μπορεί να κάνει το ΜΒΠ απευθυνόμενο στους ενηλίκους και τις κοινωνικές ομάδες. Μας ενδιαφέρουν δραστηριότητες που να είναι πιο κοντά στις στοχεύσεις ενός δημόσιου μουσείου. Δράσεις που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα και ελεύθερη είσοδο, που μπορούν να πραγματοποιηθούν με κάθε αφορμή. Πρόσφατα κάναμε θεατρικά αναλόγια με την αφρόκρεμα των λογοτεχνών της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι διάβασαν αποσπάσματα από έργα τους σε αίθουσες του μουσείου. Η εκδήλωση είχε μεγάλη ανταπόκριση».
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προβάλει το κοινωνικό του πρόσωπο ένας πολιτιστικός οργανισμός. Το Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, σε συνεργασία με το 1ο Sleepover για ενηλίκους στην Ελλάδα, εγκαινίασε προχθές το 1ο Sleepover για ενηλίκους στην Ελλάδα. Η πρώτη διανυκτέρευση ξεκίνησε με την προσέλευση του κοινού το βράδυ της Παρασκευής και ολοκληρώθηκε χθες στις 10.30 το πρωί, η έκθεση «Η Βούλα Μασούρα και ο κόσμος της» έδωσε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να περιηγηθούν, να παίξουν διαδραστικά παιχνίδια μνήμης, να χορέψουν swing, να δειπνήσουν, να δουν ταινίες, πληρώνοντας βέβαια 25 ευρώ κι έχοντας μαζί τους: υπνόσακο, σεντόνι, πιτζάμες και οδοντόβουρτσα.
«Μέσα σε μία ώρα το πρόγραμμα συμμετοχής ήταν sold out. Σχηματίστηκαν λίστες αναμονής», λέει η προϊσταμένη του τμήματος διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων και φεστιβάλ του Δήμου Θεσσαλονίκης Ελένη Τσεβεκίδου. Οπως τονίζει, «ο σχεδιασμός δυσκολεύει στα αρχαιολογικά μουσεία της πόλης και απαιτούνται άδειες από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Ομως συζητάμε γενικά με όλα τα μουσεία της πόλης για ανάλογες δράσεις».
Το κοινό σε άλλο ρόλο
Η εποχή αναδεικνύει άλλες κοινωνικές προτεραιότητες. Η διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, ονειρεύεται κάτι περισσότερο: να βγάλει το μουσείο στην πόλη, έξω από το κέλυφός του. «Θέλω να βγούμε με εργαστήρια σε υπαίθριους χώρους. Σκοπός μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε περισσότερο τα παιδιά, να τους μάθουμε να είναι ενεργοί πολίτες. Θέλω όμως να οργανώσω και μια έκθεση που θα ετοιμάσει το κοινό, το οποίο θα βοηθήσει στην επιλογή του θέματος καθώς και στο στήσιμο. Αυτό θα φέρει κοντά τους νέους ανθρώπους». Αλλωστε και το κοινό του ΜΒΠ είναι από 24-45 ετών.
Στο μεταξύ, η δράση Sleepover για ενήλικες μετά το Τελλόγλειο έβαλε πλώρη και για άλλα μουσεία. Ετοιμάζεται το καλοκαίρι να επεκταθεί σε συνεργασία με τα Μουσεία Φωτογραφίας, και Κινηματογράφου αλλά και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η προϊσταμένη του τμήματος διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων και φεστιβάλ του Δήμου Θεσσαλονίκης, Ελένη Τσεβεκίδου, τονίζει πως «σκοπός μας σ’ αυτές τις συνεργασίες είναι να παρακινήσουμε το κοινό να δει με άλλη οπτική τα έργα τέχνης, να τα ανακαλύψει αλλιώς, να μπει σε άλλους ρόλους. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που όλα τα μουσεία έχουν –δημόσια και ιδιωτικά– εκπαιδεύουν τους αυριανούς επισκέπτες, τα παιδιά. Στο ενήλικο κοινό όμως πρέπει να προσφέρουμε άλλη εμπειρία γιατί γνωρίζουν την έννοια του μουσείου. Πρέπει να βρούμε τρόπους να τους φέρουμε στα μουσεία όχι μόνο με εκθέσεις, συναυλίες, παραστάσεις, ξεναγήσεις αλλά και εμπειρίες-δράσεις».
