Τήνος: Η γαστρονομία της συγκίνησης
Το 3ο Tinos Food Paths διοργανώθηκε γύρω στα μέσα του Μάη και συγκέντρωσε περισσότερο κόσμο από κάθε άλλη φορά. Είναι ξακουστή αυτή η γιορτή που ναι μεν δηλώνεται γαστρονομική αλλά επί της ουσίας είναι μια γιορτή της παράδοσης, της συνεργατικότητας, της εξέλιξης, της αγάπης, της ζωής της ίδιας. Φτάνω στο νησί και πέφτω πάνω σε ευχάριστη αναταραχή, όλο το νησί είναι στο πόδι! Το πρώτο καλό του Tinos Food Paths είναι η σχεδόν καθολική υποστήριξή του από τους κατοίκους του νησιού. Ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα νέων που ασχολούνται με καταστήματα εστίασης, αλλά γρήγορα παρέσυρε ένθερμους εθελοντές. Δεν είναι υπερβολή να πω πως όλοι οι καλεσμένοι είχαμε την αίσθηση πως σύσσωμο το νησί μας υποδέχτηκε, μας κοίμισε, μας τάισε, μας περπάτησε στα στενά της πόλης και στα πανέμορφα χωριά, μας άνοιξε τα σπίτια του, μας έμαθε τη γαστρονομία αλλά και τη ζωή του τόπου.
Στον Τριπόταμο, λίγο έξω από τη Χώρα, μαζευτήκαμε στο παλιό Δημοτικό Σχολείο, κλειστό για 25 χρόνια που το άνοιξαν για την εκδήλωση. Κάτσαμε στην αυλή και στα παλιακά του θρανία και μάθαμε για τη διαδρομή της λούζας, αυτού του σπάνιου κυκλαδίτικου ντελικατέσεν που απαντάται με μικρές παραλλαγές σε όλα σχεδόν τα νησιά. Από κοντά σαν κίνηση συνεργασίας είχαν καλέσει και τη Σύρο, τη Μύκονο, την Άνδρο να μιλήσουν και για τις δικές τους λούζες. Κι ύστερα όλοι μαζί, περπατήσαμε για να φτάσουμε μέσα από ανηφοροκατηφόρες στα 4 κατώγια, ένα για κάθε νησί που συμμετείχε. Κατώγια μικρά, φωτισμένα με το φως των κεριών, και μέσα οι άνθρωποι να δοκιμάζουν σαν σε μετάληψη τον νόστιμο μεζέ. Κι ύστερα σε άλλη αυλή μαγείρεμα της λούζας με καραμελωμένα κρεμμύδια από τον Βολιώτη Γρηγόρη Χέλμη του Μεζέν, μια κίνηση για περαιτέρω εξέλιξη αλλά και σύμπραξη με κάθε γωνιά της Ελλάδας. Στο τέλος μαζευτήκαμε στο τρίστρατο του χωριού, με λαούτα και βιολιά. Την άλλη μέρα, αφού χόρτασε το μάτι μας μικρές αγροικίες, χωριά, πεζούλες και όλες τις ομορφιές, μαζευτήκαμε απόγευμα στο σχολείο της χώρας για τα «τηγανιτζίδικα», παράδοση που κρατάει από τα παλιά. Τότε που το νησί κατέκλυζαν πλήθη πιστών για τη χάρη της Παναγίας, οι ταβέρνες δεν έφταναν και κάθε μαγαζί ή και σπίτι έβγαζε το τηγάνι έξω και μέσα στη λαδόκολλα πρόσφερε μεζέδες. Εκεί ξεκίνησε την ομιλία του και ο παλιός καθολικός παπα-Μάρκος... «ένας παπάς συνήθως μιλάει για νηστείες κι όχι για γαστρονομίες». Για να συνεχίσει ξετυλίγοντας με τρόπο σχεδόν παραμυθένιο τη ζωή των Τηνιακών μέσα στους αιώνες. Δανείζομαι λοιπόν από τα λόγια του και σας μεταφέρω πως οι Τηνιακοί έχουν μικρό νησί γι’ αυτό και το μεγάλωσαν με σκάλες, ταράτσες, αναβαθμίδες που μεγαλώνουν τη συγκομιδή. Η ζωή στα χωράφια ήταν σκληρή, δουλειά πολλή και φαΐ πολύ γιατί εύκολα το... χώνευαν. Το χειμώνα έτρωγαν όσπρια, καρπούς, γλυκά με πετιμέζι, ξερά σύκα, κι όσο ο καιρός έφτιαχνε βάζανε μπρος τα μποστάνια. Η κτηνοτροφία, κι αυτή γερή, έδινε το κρέας και τα τυριά.
Αυτά τα περίφημα τυριά όπως το πέτρωμα, το βολάκι, το μαλαθούνι, η γραβιέρα, το καρίκι, ένα σπάνιο τυρί που ωριμάζει μέσα στην κούφια κολοκύθα. Βοδινό και αρνί τρώγανε μόνο στις γιορτές, είχαν και πολλά περιστέρια. Κι ύστερα ήρθαν τα παιδάκια του Δημοτικού με τις δασκάλες τους και μας μοίρασαν μεζέδες μέσα στη λαδόκολλα δίνοντας σε όλους μας πέρασμα από τον παρελθόντα χρόνο στο μέλλον και τρομερή συγκίνηση. Να σας πω και για τον αποχαιρετισμό. Μας μάζεψαν σε μια αίθουσα της Υφαντικής Σχολής, μας πήραν τηλέφωνα και φωτογραφικές μηχανές «για να νιώσουμε με όλες μας τις αισθήσεις τους ήχους της γεύσης κι ύστερα να έχουμε αναμνήσεις». Μέσα στη σάλα με τους αργαλειούς να χτυπάνε αργά και ρυθμικά υφαίνοντας το λινό, ακούσαμε τον ήχο από το πλάσιμο της ζύμης, το ξεκαθάρισμα των οσπρίων μέσα στο ταψί, τα χέρια που αργά και μαθημένα καθαρίζουν την αγκινάρα και το λεμόνι που την τρίβει για να μη μαυρίσει, τον ήχο του νερού που ενώνεται με το αλάτι. Βγήκαμε όλοι σιωπηλοί, γεμάτοι συναίσθημα και μνήμες. Γεμάτοι ελπίδα. Πως τούτο εδώ το παράδειγμα του Tinos Food Paths είναι μια νέα αρχή, είναι το τέλειο μονοπάτι που πρέπει να διαβούμε για να θυμηθούμε και να ξαναδείξουμε σε όλους τον ελληνικό πολιτισμό. Καλή αντάμωση στον Αντώνη, τη Μαρκέλα, τον Άρη, την Αντωνία, τον παπα-Μάρκο, σε όλα τα παιδιά μικρά και μεγάλα που μας χάρισαν αυτές τις στιγμές, για πάντα χαραγμένες στη μνήμη.
