Τήνος: το νησί που δεν θα σε αφήσει να σηκώσεις άγκυρα

Η Τήνος από την αρχή

MAYIA TSOCLIS

Δημοσιογράφος ταξιδιών

Επιμένω ότι την Τήνο, τη διέσωσε η Παναγία! Για δεκαετίες, στη συνείδηση γενεών νεοελλήνων, το νησί συνδέθηκε με τη θρησκευτικότητα του. Ας κάνουμε τον σταυρό μας, γι’αυτό! Ο ογκώδης προσκυνηματικός τουρισμός της Μεγαλόχαρης,  περιορίστηκε στη Χώρα και, λειτουργώντας αποτρεπτικά για κάποιους, διέσωσε το υπόλοιπο νησί από την κακώς εννοούμενη ανάπτυξη. Έτσι σήμερα, το νησί «παραδίδεται» σε μία νέα γενιά ανήσυχων επισκεπτών, συνδυάζοντας τη γοητεία και τα έργα του παλιού κόσμου με την εντυπωσιακή προσφορά σύγχρονων συγκινήσεων.

Η Ενδοχώρα

Για μένα, η Τήνος είναι η ενδοχώρα της. Το Ξώμπουργο δεσπόζει, το βλέπεις από τη θάλασσα, καθώς πλησιάζεις το νησί. Είναι ένας γυμνός, απόκρημνος γρανιτένιος βράχος που σφραγίζει το τοπίο. Σαν ένα μάτι παρακολουθεί την Ιστορία και τις επιλογές των ανθρώπων, εποπτεύει έναν υπέροχο αγροτικό μικρόκοσμο, καθορίζει το κλίμα των μεσαιωνικών χωριών που το περιβάλλουν, χάνεται μέσα στα σύννεφα, βροντά και αστράφτει!  Στις πλαγιές του οργανώθηκε ο αρχαίος οικισμός των Ιστορικών Χρόνων, στην κορυφή του αναπτύχθηκε το Μπόργκο και υψώθηκε το κάστρο των Ενετών που διοίκησαν τη Τήνο για 500 χρόνια και μπόλιασαν το νησί με τον πολιτισμό της Δύσης. Αυτό το κάστρο ανατίναξαν οι Οθωμανοί το  1716 δημιουργώντας έναν εντυπωσιακό ερειπιώνα που γοητεύει τους περιπατητές καθώς ακολουθούν το μονοπάτι για τη κορυφή της Αγίας Ελένης.  Την κορυφή κατακτούν και οι επίμονοι αναρριχητές που σκαρφαλώνουν  -κόβοντας σε όλους μας την ανάσα- στα οργανωμένα πεδία του βουνού. Ο γρανίτης του Ξώμπουργου, «κυλά» μέχρι τη θάλασσα, μέχρι τον όρμο της Λιβάδας, δημιουργώντας στη περιοχή του Πετριάδου, τοπία εξαίσια, μοναδικά στο κόσμο. Όταν πρωτοήρθα στο νησί, μου μίλησαν για τη Βωλάξ, που πήρε το όνομά της από τους στρογγυλούς γρανιτένιους όγκους που, διάσπαρτοι παντού, καθορίζουν τη περιοχή. Αποτέλεσμα κάποιας αρχαίας έκρηξης; Αποτέλεσμα των μαχών μεταξύ των Τιτάνων και των Ολυμπίων Θεών; Αν και η επιστημονική εξήγηση του φαινομένου είναι λιγότερο γοητευτική, οι μύθοι τροφοδοτούν τη φαντασία των αθλητών του bouldering που έρχονται από όλες τις γωνιές του κόσμου για να δοκιμαστούν. Δίπλα τους, περνούν οργανωμένοι πεζοπόροι, μικροί και μεγαλύτεροι, ακολουθώντας τις σηματοδοτημένες διαδρομές. «Δεν έχουμε δει ομορφότερη Ελλάδα» μου είπε μια οικογένεια που ακολουθούσε το μονοπάτι για το Αγάπη. Και πραγματικά, αγρότες και κτηνοτρόφοι οι Τηνιακοί του μεγαλύτερου μέρους του νησιού, (αλλά και καλλιτέχνες στη ψυχή) δημιούργησαν με τα χέρια τους το τοπίο που σήμερα παίρνουμε ως δεδομένο. Έφτιαξαν τις αναβαθμίδες που κυριαρχούν στις πλαγιές, τους περιστερεώνες που όμοιοί τους δεν υπάρχουν πουθενά, κελιά για τις εργασίες τους, μονοπάτια για τα κτήματά τους και φυσικά έφτιαξαν τα υπέροχα χωριά.  Σήμερα κάπου 45 κατοικούνται, σε εντυπωσιακή κατάσταση, ως ανοικτά μουσεία λαϊκής αρχιτεκτονικής, φαινόμενο μοναδικό στη νησιωτική Ελλάδα. Με τις εκκλησιές και τα πανηγύρια τους, αναπτύχθηκαν σε μέρη υπήνεμα, κοντά σε πηγές νερού, σε πλήρη αρμονία με το τοπίο και με τη πλάτη στον δυνατό Βοριά.

Ο Βοριάς

Αχ αυτός ο Βοριάς!  Καθοριστικός, ταυτισμένος με τη Τήνο, έφερε τελευταία στο νησί ένα νέο και φωτογενές κοινό: τους surfers ή όσους φιλοδοξούν να γίνουν! Τις ημέρες λοιπόν που ο αγέρας λυσσομανά και που παραδοσιακά οι λουόμενοι μειώνονται στις παραλίες, αυτοκίνητα φορτωμένα με σανίδες κατευθύνονται προς τη Κώμη και οι απανταχού surfers, αθλητικά αγόρια και κορίτσια καβαλούν, μαυρισμένα και όμορφα, τα κύματα τις μεγάλης Κολυμπύθρας!
Για τους «αναζωογονητικούς ανέμους» (τους λέμε συχνά έτσι για να παρηγοριόμαστε) της Τήνου, ευθύνεται ο Αίολος, ο Θεός των ανέμων που έχει τον θρόνο του ψιλά, στη κορυφή του Τσικνιά. Κατά τη διάρκεια της Αργοναυτικής Εκστρατείας, οι Βορεάδες, οι δίδυμοι φτερωτοί γιοί του, προκάλεσαν τη μήνιν του Ηρακλή και κείνος τους κυνήγησε και τους σκότωσε πάνω από τη Τήνο. Από τότε λοιπόν, -γιατί όλα έχουν την επιστημονική τους εξήγηση- ο Αίολος πενθεί και εξαπολύει τους ανέμους του στο νησί μας! Ίσως αυτοί οι άνεμοι και η ατμόσφαιρα που δημιουργούν, να ενέπνευσαν τους καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφους, διανοητές που γέννησε ή που υιοθέτησε η Τήνος : Χαλεπάς, Σώχος, Γύζης, Φιλιππότης, Λύτρας, Κορνήλιος Καστοριάδης, Κώστας Τσόκλης. Το αποτύπωμά τους βρίσκεται παντού αλλά κυρίως, θα έλεγα, στη κληρονομιά τους: στη πληθώρα αξιόλογων πολιτιστικών πρωτοβουλιών που προσφέρονται, συγκεντρώνοντας ένα εντυπωσιακά πολυάριθμο κοινό όλων των ηλικιών. Μουσεία, μικρά και μεγαλύτερα φεστιβάλ διάσπαρτα στη πόλη και τα χωριά, πρωτοβουλίες φορέων ή προσπάθειες ιδιωτικές, Ελλήνων ή και ξένων, καθιστούν τη Τήνο ένα παράδειγμα ιδανικού προορισμού για ανήσυχους επισκέπτες, για όσους θέλουν να συνδυάσουν ανάταση ψυχής και πνεύματος.

Το μάρμαρο

Ο ήχος του μαντρακά των μαρμαρογλυπτών απλώνεται σα πάχνη πάνω από την Έξω Μεριά (το βόρειο κομμάτι του νησιού) γύρω από τον Πύργο. Η γη πρόσφερε το μάρμαρο, η περίοδος της Ενετοκρατίας έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξης μαρμαρογλυπτικής,  και το εκπληκτικό Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς στον Πύργοπαρουσιάζει στους επισκέπτες όλη τη μαγική διαδρομή του μαρμάρου, από την εξόρυξη στη Τεχνολογία και τελικά, τη Τέχνη. Σήμερα, η παράδοση αιώνων συνεχίζεται στο Προπαρασκευαστικό και Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών του Πύργου. Οι Τηνιακοί μαρμαρογλύπτες παλεύουν μέσα από τα εργαστήριά τους,  με τα ίδια εργαλεία και τον ίδιο τρόπο που δούλευαν και οι παλιοί. Θα τους βρείτε εύκολα, να επαναλαμβάνουν αρχέτυπα μοτίβα, προσθέτοντας τη δική τους υπογραφή. Κάποιοι τολμούν νέες προτάσεις και νέες χρήσεις απολαμβάνοντας διεθνή επιτυχία.Οι Τηνιακοί μαρμαρογλύπτες παλεύουν μέσα από τα εργαστήριά τους, με τα ίδια εργαλεία και τον ίδιο τρόπο που δούλευαν και οι παλιοί

Νόστιμη Τήνος

Μιλώντας για τη Τήνο, πως να μην αναφερθείς στις γευστικές εκπλήξεις! Το νησί, δικαίως υπερηφανεύεται για τα εξαιρετικά προϊόντα που παράγονται διακριτικά στο χώμα του αλλά και για τις νέες, καινοτόμες παραγωγικές προσπάθειες όπως η μπύρα ΝΗΣΟΣ αλλά και τα κρασιά των Τηνιακών Αμπελώνων που ως άξιοι πρεσβευτές, μεταφέρουν το μήνυμα της Τήνου διεθνώς.  Οι πολλές παραγωγικές και μεταποιητικές -επώνυμες πλέον- μονάδες κατακτούν την Ελληνική αγορά, φανερώνοντας  μια κοινωνία δυναμική που δεν επαναπαύεται στη διαχρονική ασφάλεια της Παναγίας, η οποία, φαντάζομαι, χαμογελά πλέον με ικανοποίηση. Πόσω μάλλον όταν τα άξια τέκνα της, οι εστιάτορες του νησιού, αντιλαμβανόμενοι τα σημεία των καιρών και με αιχμή του δόρατος τη συνέργεια, δημιουργούν καινοτόμες πρωτοβουλίες όπως το Tinos Food Paths που έχει κατακτήσει τις απανταχού καρδιές των εραστών της γεύσης και αποτελεί έμπνευση και πρότυπο για τη γαστρονομία της νησιωτικής Ελλάδας.

Η Τήνος ακουμπά στη Πίστη των ανθρώπων, στα τάματα των προσκυνητών, στις προσευχές ορθοδόξων και καθολικών, ακολουθεί τις ανάλαφρες μορφές των μοναχών της Παναγίας των Αγγέλων και των Αδελφών Ουρσουλινών. Είναι τα «άγρια» κατσίκια του Τσικνιά και το θυμάρι που μοσχοβολά κάτω από τα βήματα των περιπατητών. Είναι οι σταχτιές πέτρινες αναβαθμίδες του καλοκαιριού και τα καταπράσινα λαγκάδια της άνοιξης. Είναι οι σκιές των σύννεφων που τρέχουν γρήγορα πάνω από το νησί, τα γερμένα από τον άνεμο δέντρα και τα κύματα. Είναι οι μοναχικές παραλίες, τα μαρμάρινα κοιμητήρια, τα πανηγύρια στα χωριά και τα ξωκκλήσια και το «πέταγμα» των Τηνιακών στο μπάλο. Είναι οι καινούριοι χώροι φιλοξενίας, τα βραβευμένα εστιατόρια και οι αγώνες δρόμου στα ιστορικά μονοπάτια.  Είναι τα καράβια που μπαινοβγαίνουν στο λιμάνι, χειμώνα-καλοκαίρι, με νηνεμία και φουρτούνες, καράβια-προστάτες, καράβια-σωτήρες, καράβια-γέφυρες…

blog.discovergreece.com